Nationaal gevangenismuseum Veenhuizen

Geschreven door: Debby Monster

in-de-boeien-gevangenismuseumVoor een rustig uitje, ga je naar het gevangenismuseum

In Veenhuizen vind je het nationaal gevangenismuseum. Hier kunnen de kinderen in een boevenbus, speuren door het museum en natuurlijk echte cellen bezoeken. Veenhuizen was vroeger een officieel strafkolonie. Hier weten ze als geen ander van alles over boeven en hoe je deze boeven achter slot en grendel zet. Toch ging het er vroeger een stuk anders aan toe.

Samen met mijn kinderen hebben we een erg leerzaam maar vooral ook leuk bezoek gebracht aan dit museum. 

Verdwalen kan niet in het gevangenismuseum

ingang-gevangenismuseumEntree gevangenismuseum

Bij de ingang krijgen we een korte uitleg over de indeling van het museum, verdwalen is niet mogelijk gezien de bouw van de gevangenis. We kopen hier tegen een kleine vergoeding gelijk een kaartje voor een rit in de Boevenbus. Voordat we het museum ingaan nemen de kinderen een speurtocht mee, dit is altijd een leuke manier voor kinderen om een museum spelenderwijs te ontdekken. 

Waren de straffen vroeger beter dan vandaag de dag?

film-rechtbank-gevangenismuseumEen interessante film over het gevangeniswezen

We beginnen ons bezoek met een film. Deze film vertelt ons wat er allemaal veranderd is in het rechtssysteem door de jaren heen. Wat vroeger soms als een misdaad werd gezien zal tegenwoordig niet meer door justitie worden behandeld.

Vroeger werd bijvoorbeeld je tong afgesneden als je gelogen had en kreeg je een schandstraf als je overspel gepleegd had. Na de film lopen we naar de expositie "Straffen tot begin 19e eeuw" en zien hier welke strafmaatregelen vroeger normaal waren maar nu niet meer.


Vroeger was het gebruikelijker om lijf-, dood- of schandstraffen op te leggen. Bij deze expositie kan je zien welke instrumenten er gebruikt werden voor het uitvoeren van deze straffen.  Ook een tuchtstraf werd in de 17e eeuw veel opgelegd. De tuchthuizen waren een soort voorlopers van de gevangenis die wij nu kennen. Echter waren de leefomstandigheden daar erg slecht. 

Voor sommige misdadigers van nu zijn deze straffen misschien niet helemaal verkeerd zou je zeggen, maar alle mensen hebben rechten en de leefomstandigheden zoals toen die kunnen nu echt niet meer. 

Veenhuizen ontdekken in de boevenbus

Bij de derde expositie leren we meer over de ontwikkeling van Veenhuizen. Veenhuizen is niet zomaar een dorp in Drenthe.
Als eerst werd hier de Maatschappij van Weldadigheid opgericht met als doel armoede te verhelpen, later werden er drie grote gestichten bijgebouwd voor de opvang van weeskinderen.

Helaas liep niet alles volgens plan en werd er zwaar verlies gedraaid. In 1875 kwamen de gestichten in handen van justitie en werd Veenhuizen officieel een strafkolonie. Rond 1900 worden er nog 2 gevangenissen bijgebouwd.


in-de-boevenbus-gevangenismuseumIn de boevenbus krijg je een hele leuke uitleg over Veenhuizen

Om de gevangenissen heen wordt ook een heel dorp gebouwd met dienstwoningen voor het justitiepersoneel. Op basis van je functie bij justitie werd het type woning bepaald. Tot 1984 bleef Veenhuizen een gesloten dorp. Niemand van buitenaf kon zonder toestemming het dorp betreden.

Dit is echt een heel interessant gedeelte over de geschiedenis van Veenhuizen. Heel veel leer en zie je hiervan tijdens de rit in de Boevenbus. Je wordt langs veel gebouwen gereden en over elk gebouw wordt verteld wat de functie was of wie er mocht wonen. Onze gids (Kees) is zelf geboren en getogen in Veenhuizen en kon heel leuk vertellen over de geschiedenis. Het is echt een aanrader om deze tour bij je bezoek in te plannen. 

Honger? Neem een echt boevenmaal

klauterbajes-gevangenismuseumSpelen kan in de klauterbajes

Na de rondrit is het lunchtijd en brengen we een bezoek aan het restaurant. De gerechten op de menukaart hebben passende namen. Zo eten wij onder andere een kruimeldief (tosti met ham en kaas) en een zakkenroller (broodje met pittige kip). Terwijl wij nog even genieten van een kopje koffie vermaken de kinderen zich prima op de binnenplaats waar een echte klauterbajes staat. 

Hoe kom je eigenlijk in de gevangenis?

Na de lunch gaan we verder het museum in. We leren hoe de cellen zoals wij deze nu kennen zijn ontstaan. Ook kunnen we op de stoel van een rechter zitten.
We nemen plaats in de rechtbank en via een videoscherm worden diverse zaken besproken, na het aanhoren van het pleidooi van de officier van justitie en een advocaat mogen we bepalen welke straf we de veroordeelde op gaan leggen.
Hier zien we ook welke straf de rechter zou opleggen en hoe zij tot deze straf is gekomen.


In het gedeelte "Het Staatshotel" volgen we 5 daders. We leren hun achtergrond kennen, welke misdaad ze gepleegd hebben, welke straf ze opgelegd krijgen en wat hun totale detentieperiode de Nederlandse staat gekost heeft. In dit gedeelte van het museum leer je veel over het rechtssysteem zoals we dat vandaag de dag kennen.

Echte cellen in het gevangenis museum

cel-gevangenismuseumEigenlijk is de gevangenis helemaal geen leuke plek

Als laatste bezoeken we de luchtplaats en de echte cellen. We zien het verschil tussen een reguliere cel en een isoleercel. Op de binnenplaats staan ook nog enkele voertuigen zoals gepantserde auto's en bussen waar gevangenen mee vervoerd worden.

Mocht je een leuk aandenken zoeken of meer willen leren over dit interessante stukje geschiedenis dan kan je in het winkeltje bij de uitgang nog leuke spullen vinden.
Verder zijn er nog meerdere rondleidingen die je kunt doen en zelfs overnachten op het terrein is een mogelijkheid.
Neem zeker een kijkje op de website van het gevangenismuseum voor alle informatie en zet dit toffe museum ook op jullie to-do list.